Giòn giòn cơm cháy
Xứ dừa Hoài Nhơn, bên cạnh những món đặc sản về bánh trái, còn có một món mà nhiều thế hệ học trò vẫn “ghiền”; đó là món cơm cháy chiên vàng, vừa xốp vừa giòn rụm…
Hình như chẳng phải chỉ riêng học sinh, khá nhiều người lớn cũng “ghiền” món ăn chơi cho vui miệng này. Bằng chứng, tôi chỉ ngồi một lúc ở số 72 Hai Bà Trưng, thị trấn Bồng Sơn- “đại bản doanh cơm cháy” - như nhiều người nói vui, đã thấy không dưới chục người đến mua hoặc dặn hàng. Thậm chí, có ông khách Việt kiều đánh xe hơi láng coóng đến hỏi chủ quán, dặn dò đơn hàng rất chi tiết từ bao bì đến quy cách đóng gói... để mang qua “bển”.
“Má tôi lập ra quán cơm cháy này hơn chục năm nay. Khi má già, yếu, tôi làm giúp má. Cách đây 2 năm, má mất, tôi chính thức nối nghiệp luôn. Sát bên là quán của cô Phiếu - em dâu tôi. Không ngờ, cái món ăn chơi này đã là kinh tế chủ lực của chúng tôi từ nhiều năm nay…” - bà Lê Thị Hoa, con gái ruột của bà Đặng Thị Bông, kể chuyện.
Ở thị trấn Bồng Sơn cũng có vài điểm bán cơm cháy chiên nữa, song không đắt khách như vậy. Ngoài mua cơm khô, cơm cháy từ các tiệm bán cơm ở thị trấn Bồng Sơn, TP Quy Nhơn, bà Hoa và bà Phiếu nấu cả cơm nếp, ép thành từng miếng mỏng, phơi hoặc sấy khô rồi chiên phồng. “Công phu nhất là ở chỗ pha nước mắm rưới lên sao cho ngon… Đó mới là bí quyết” - bà Hoa nói vậy. Cũng nguyên liệu nước mắm, tỏi, ớt, đường nhưng pha chế làm sao để vừa miệng thì phải biết “gu” khách hàng, vì có người thích ăn nhạt; người thích vị mặn đậm đà, ớt cay hơn… tùy khách mà gia giảm.
Có lẽ nhờ vậy mà nhiều người Hoài Nhơn, đi xa đến mấy vẫn nhớ hương vị cơm cháy chiên quê nhà. Không chỉ đám sinh viên xa nhà mà cả nhiều Việt kiều, đặc biệt là ở Mỹ cũng nhờ người nhà mua hoặc gọi điện trực tiếp cho bà Hoa đóng thùng gởi sang. “Có người về dặn tui làm đến 20 kg mang theo, cất trong tủ lạnh để ăn dần…” - bà Hoa kể. Cơm cháy chiên Bồng Sơn còn xuôi vào TP. Hồ Chí Minh, ngược lên Gia Lai.
“Giá bán hiện nay dao động từ 30.000-70.000 đồng/kg cơm cháy, tùy chất lượng từng loại. Nghề làm chơi ăn thiệt, đắt hàng. Nhưng, mẹ con tôi chỉ là người học nghề từ bà Chín “củ lang”. Bà ấy mới là người “khai sinh” ra nghề này. Nay bà đã già lắm rồi, nghe đâu bị liệt nằm một chỗ…” - bà Hoa và bà Phiếu xác nhận.
Nhà bà Chín “củ lang” nằm trong một con hẻm nhỏ thuộc chợ Cũ của thị trấn Bồng Sơn. Bà Chín tên thật là Nguyễn Thị Sửu, năm nay đã 87 tuổi; mắt mù, nhưng vẫn còn minh mẫn. “Tui quê gốc Quảng Nam, vào Hoài Nhơn từ năm 1945 rồi lập nghiệp ở đây luôn…”- bà Chín tự giới thiệu. Về “nguồn gốc” cơm cháy chiên, bà Chín kể: “Hồi đó thấy có cơm khô, cơm cháy mấy tiệm cơm bán, tôi mua về phơi thiệt khô rồi chiên với dầu, tẩm nước mắm tỏi ớt, cứ nghĩ thế mà làm, không ngờ nhiều người thích. Muốn cơm cháy chiên giòn, xốp, bí quyết nằm ở khâu canh dầu. Nóng quá, cơm khô bị cháy khét; dầu chưa tới, cơm bị chai, không xốp…”. Bà Chín bán cơm cháy chiên liên tục đến 63 tuổi thì nghỉ, bởi mắt mờ dần và bị mù. Bốn người con gái của bà Sửu không ai nối nghiệp.
3. Ở Quy Nhơn, cơm cháy chiên xuất hiện cách đây đã gần chục năm, ngay góc đường Nguyễn Công Trứ - Lý Thường Kiệt. Chỉ vài ba ghế nhựa, bàn nhựa bên cạnh chảo dầu chiên là thành quán cóc - điểm hẹn của những người thích nhâm nhi một vài dĩa cơm cháy chiên giòn rụm. Chị chủ quán này cho biết: “Người hàng xóm của gia đình vốn dân thị trấn Bồng Sơn, mỗi lần về quê lên, ông ấy lại mời gia đình tôi món cơm cháy chiên đặc sản. Ăn ngon, và hỏi cách làm cũng không khó nên má và tôi làm thử, không ngờ lại được. Trung bình, mỗi ngày quán bán 10-15 kg cơm khô”.
Dọc đường ở Hoài Nhơn, tôi để ý xem có quán cóc nào bán cơm cháy chiên như ở Quy Nhơn, nhưng hình như là không có. Âu cũng là nét khác biệt giữa thành phố và thị trấn. Tại Quy Nhơn, cơm cháy bán 6.000 đồng/lạng kèm theo bì tương ớt nhỏ. Ăn tại quán, giá một dĩa cơm cháy là 12.000 đồng. Nhâm nhi, nhóp nhép miếng cơm cháy chiên giòn giòn, tôi lại nhớ đến người “khai sinh” ra nó ở xứ Dừa. Nhiều người dân ở thị trấn Bồng Sơn, khi nghe hỏi đến bà Chín củ lang, đều gật gù: “Tui mua cơm cháy chiên của bả thời đi học đó nghe, mấy chục năm nay rồi…”
Thu Hà (baobinhdinh.com.vn)